Column van Harry Rijken

Terwijl ik deze column overdenk ben ik aan het waken bij een 95-jarige tante. Ze is haar hele leven ongetrouwd gebleven en haar generatie van familie en vrienden is ondertussen heel klein geworden. Dat doet mij denken aan een gesprek dat ik onlangs had, waarin aan de orde kwam dat iedereen (ook) een ’derde plaats‘ zou moeten hebben.

Ik heb het hier niet over een wedstijd, maar over een sociale structuur:

• de ’eerste plaats‘ is je thuis, je gezin, je familie en vrienden, op wie je altijd terug kunt vallen;
• de ’tweede plaats‘ is je (vrijwilligers)werkomgeving, waar je je professionele talenten in kunt zetten en collega’s hebt;
• de ’derde plaats‘ is (volgens de deskundigen) waar je je ontspant in het openbaar, waar je bekende gezichten tegenkomt en nieuwe kennissen ontmoet. Het mooie van deze derde plaats is dat het daar dwars door rangen en standen gaat, niet gaat om ’wat’ je bent, maar om ’wie’. Het mooie is ook dat juist deze plek ontspanning biedt van de spanningen thuis en op het werk.

Voorbeelden van zulke derde plaatsen zijn de bankjes op het dorpsplein of aan de haven, het buurtcafé, het dorpshuis, de kapper, een wandelgroepje, de dagbesteding, en (jawel!) ook de geloofsgemeenschappen. Daar ligt dus ook een schone taak voor ons vrijzinnigen! In ieder geval op zondag, maar eigenlijk ook de andere dagen! Dat illustreert nog weer eens hoe belangrijk de ontmoeting na afloop van de zondagse bijeenkomsten is, en ook activiteiten als ’thee met een thema‘, schoonmaak- en tuinwerkdag, gezamenlijk museumbezoek e.d.

Voor mijn tante van 95 was de eerste plaats inmiddels heel ’dun‘, de tweede plaats iets van 40 jaar geleden en de derde in principe wel aanwezig in het verpleeghuis waar ze de laatste jaren verbleef, maar had ze steeds minder animo om daaraan mee te doen. Dan wordt het kringetje klein en het leven niet meer zo boeiend. En dan kan het maar zo zijn dat het naderend einde best wel welkom is. Zo was het ook bij tante.

In de nacht van woensdag op donderdag is ze rustig in haar slaap overleden …

Bij deze column plaats ik een kunstwerk, dat we een paar jaar geleden tegenkwamen tijdens een fietstocht in België. Het staat in Borgloon, heet ’Reading between the Lines‘ en is gemaakt door het architectenduo Gijs Van Vaerenbergh. Ze noemen het zelf een ’doorkijkkerk‘. Laat dit een aansporing zijn voor vrijzinnigen zoals in Lunteren om niet alleen een kerkje, maar ook een derde plaats te zijn, waar we tussen de regels van het geloof door ook betrokken zijn bij elkaar, dwars door rangen en standen heen. Waar we onszelf kunnen zijn en anderen van mens tot mens kunnen ontmoeten.

Dat zal zeker helpen om het leven op een waardevolle manier te leven!

Harry Rijken

April 2024