Afgelopen juli bezocht ik de, inmiddels afgelopen, tentoonstelling ‘Wij zijn natuur’ in Singer Laren, naar de levensvisie van prinses Irene van Lippe-Bisterveld. Zij zegt het volgende: ‘De mensheid heeft zich buiten en boven de natuur geplaatst, met alle gevolgen van dien. We hebben onszelf verwijderd van de natuur terwijl we daar onlosmakelijk deel van uitmaken. Door ons te verbinden met de natuur en dus met elkaar, bouwen we samen aan een toekomst waarin het welzijn van al het leven tot haar recht komt.’

De kunstwerken in de tentoonstelling fungeren als vensters, waardoor de bezoekers een intieme blik werpen op de verwevenheid van al het leven. Het is een reis  die je meeneemt naar een wereld van verstilling en reflectie en die uitnodigt tot het herontdekken van onze plaats binnen de natuur.

De tentoonstelling deed me beseffen wat een voorrecht het is om zo vlakbij een bos te wonen. Ik deel dit keer graag wat mijmeringen tijdens mijn wandelingen in dit bos.

Wat is het heerlijk om ’s morgens vroeg, zo tussen 7.00 en 8.00 uur, een wandeling te maken. Net uit bed, twee straten door en zo het bos inlopen. De stilte om mij heen is weldadig. Langzaam ontwaak ik en hoor ik de vogels zingen. Volgens mij zijn zij allang wakker en al druk bezig om hun kostje bij elkaar te scharrelen. Nu de zomer weer op zijn retour is zie ik volop eikeltjes en dennenappels aan de bomen verschijnen. Zo langzamerhand verschuift het seizoen. Al wandelend komt de gedachte in mij op dat het een grote rijkdom is om zo vaak als ik wil zo’n ochtendwandeling te kunnen maken. Geen rijkdom in de zin van bezit, maar veel meer het besef dat de natuur zich telkens weer opnieuw opent en zich met de seizoenen mee telkens weer vernieuwt. Nu zijn de bomen nog volop in blad. De eikels en dennenappels zijn gerijpt, waarmee de dieren zich tegoed kunnen doen. Nog even en dan zorgt de herfst ervoor dat al het blad valt en zo weer voor voeding van de bodem zorgt. Maar voor het zover is geniet ik nu nog van de volle bladerkronen die zeker in de zomerse hete weken voor schaduw en koelte zorgen.

De natuur gaat zo zijn eigen gang. Maar ook in dit bos wordt er gewerkt. Sommige bomen moeten gerooid worden, van ouderdom of na een storm.  Wat dan overblijft is een stronk en, als het een grote boom betreft, ontstaat er een open plek waar struikjes en ander groen de kans krijgen om te groeien.  Wanneer ik langs zo’n open plek kom raakt het me altijd als ik zie hoe veerkrachtig de natuur is. De oude stronk krijgt weer jonge twijgjes. Vol verwondering over de veerkracht vervolg ik dan mijn wandeling en geniet ik volop. Tegelijkertijd is daar ook het besef van de ‘circle of life’: het jonge groen (geboren worden; de lente), groeien en bloeien (op weg naar volwassenheid; zomer) oogsten (volwassen zijn; herfst) en sterven (ouderdom; winter). Maar ik zie ook de droogte waar de natuur onder te lijden heeft. Er valt nu al blad op de grond. Wat helpt het dan om later op de dag toevallig een berichtje te lezen van een ervaren bomenverzorger die zich ondanks alles niet zoveel zorgen maakt om de bomen die nu eerder hun blad verliezen. ‘Het is een bescherming  van de boom zelf, door nu al blad te verliezen bespaart hij energie en volgend jaar komt er zeker weer nieuw blad aan.’

De laatste weken merk ik dat er een verandering gaande is. In ‘mijn’ wandelgedeelte van het bos worden een paar nieuwe paden aangelegd, verschijnen er wat bankjes en zie ik hier en daar heuveltjes ontstaan. Een deel van dit bos mag, na een voorbereidingstijd van zeven jaar, de rustplaats worden voor overledenen. Het wordt een natuurbegraafplaats. Ik merk dat hierdoor ook mijn wandelingen een verandering ondergaan. Misschien kan ik dit het beste omschrijven met: meer eerbied, een dieper bewustzijn van de kwetsbaarheid van het leven. Bij een pas gegraven graf sta ik even stil. Het bos, de bomen staan er beschermend omheen. De vogels fluiten en later in het seizoen zullen ook hier de bladeren vallen en als een zachte deken de graven beschermen. In de loop der tijd zullen de graven niet meer zichtbaar zijn, zij zijn weer een geworden met de natuur.

Bijzonder om op deze wijze de ontwikkeling in dit bos mee te mogen maken. Met verwondering over de veerkracht en nieuwsgierig naar de komende ontwikkelingen geniet ik bijna dagelijks van mijn boswandeling in de stilte van de vroege ochtend. Mooi verwoord in dit gedicht van Kelly Keasberry:

In afwezigheid

van geluid en gedruis daalt

stilte zachtjes neer

Vogels tsjirpen luid

voetstappen knarsen traag voort

gedachten dwar’len

Langzaam word ik mij

bewust van de wereld die

in mij razend leeft

Ik laat alles los

doen verruil ik voor ademen

en simpelweg zijn.

Marieke de Vries-Hofman