Column van Harry Rijken

Zo tegen Pasen kun je er niet omheen. Zeg je Pasen dan zeg je ook Stabat Mater. Persoonlijk heb ik ook meer met de Stabat Mater dan met Pasen. Het idee dat Jezus Christus met zijn kruisiging al onze zonden op zich genomen heeft (en drie dagen later ook nog weer opstaat uit zijn graf) is voor mij – en ik denk vele vrijzinnigen met mij – een maatje te groot en misschien ook wel te makkelijk vanuit ons gezien. Laten we om te beginnen zelf iets doen aan al onze ’zonden‘ …

Nee, dan de Stabat Mater! Dat gaat over de heel goed invoelbare liefde van een moeder die moet zien hoe haar eigengebaarde zoon een afschuwelijke kruisdood sterft. Je moet er toch niet aan denken om dat mee te moeten maken …

Even terug naar het begin: wie de Stabat Mater geschreven heeft is niet exact bekend. Het is een in de 13e eeuw door een katholieke geestelijke(?) in het Latijn geschreven gedicht dat in de loop der eeuwen door meer dan 300 componisten op muziek gezet is. En daar zijn vele ontroerend schone pareltjes bij, denk aan die van Pergolesi (18e eeuw). Maar ook Karl Jenkins (20e eeuw) wil ik even noemen: die voert je door een scala aan muziekstijlen en emoties, heel bijzonder!

Trouwens, ook veel beeldend kunstenaars zijn geraakt door het verdriet van moeder Maria en hebben dat op allerlei manieren tot uiting gebracht. Een paar voorbeelden daarvan heb ik als illustratie bij deze column gevoegd.

Een Stabat Mater op muziek of in beeld komt direct bij je binnen en raakt je in je ziel! Ik zou zeggen: “ga in de aanloop naar en rond Pasen vooral luisteren en kijken, en laat je raken!“

In een column moet ik het vooral met woorden doen en gelukkig schieten daar ook de kunsten mij te hulp. Willem Wilmink maakte voor de tekst van de Stabat Mater van Pergolesi een mooie Nederlandse vertaling (voltooid 7 juli 2002). Ik neem hier daarvan de eerste en laatste drie strofen over.

Smart had moeders hart bevangen,

tranen stroomden langs haar wangen,

waar haar zoon gekruisigd hing.

Zo afschuwelijk was haar lijden

of een zwaard haar kwam doorsnijden

dat dwars door haar lichaam ging.

Hoe verdrietig en verloren

was de eens toch uitverkoren

moeder die hem het leven gaf.

(…)

Stralende, ik moet u eren,

wil u toch niet ván mij keren,

laat mij huilend bij u staan.

Laat mij Christus’ dood ervaren

en in mijn hart bewaren

al wat hem is aangedaan.

Laat zijn pijnen mij genaken,

laat het kruis mij dronken maken

van de liefde voor uw zoon.

Amen.

Harry Rijken

April 2025

Illustraties (van boven naar beneden):

• Paneel uit de kruiswegstaties (1946) van Aad de Haas in de Cunibertuskerk in Wahlwiller (eigen foto)
• Beeld uit ca 1400 in bezit van The Metropolitan Museum of Art (foto MET)
• Schilderij uit ca 1890 van Vincent van Gogh in bezit van het Vaticaans Museum (foto Vaticaans Museum)