Onlangs was ik bij een lezing van Marli Huijer, emeritus hoogleraar publieksfilosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het ging over haar boek ‘De toekomst van het sterven’, een best wel toepasselijk onderwerp lijkt me, in deze tijd van pasen, om eens wat verder over door te denken.

Wat mij vooral aansprak in haar verhaal is dat het sterven veel meer doorleefd mag (moet!) worden in het laatste hoofdstuk van het levensboek. Net zoals geboorte en opgroeien uitgebreid wordt geleefd en gedeeld met alle mensen om je heen in het eerste hoofdstuk! Op basis van allerlei onderzoek zei ze heel stellig dat het aftakelen (lijden) onmiskenbaar begint vanaf het 70^e levensjaar. Er zijn mensen die 100 worden zonder al teveel gebreken, maar dat is vooral een kwestie van heel veel geluk …

Lijden en sterven als pendant van geboren worden en opgroeien. Dat zou – zeker ook volgens Marli Huijer – kunnen beteken dat je andere keuzes maakt dan het leven eindeloos proberen te rekken en daarvoor alle mogelijke behandeling en medicalisering ondergaan. Wat voor een leven heb je dan?!
Ik moet dan denken aan oud gedicht, waarvan vooral de eerste twee regels overbekend zijn:

Een mens lijdt dikwijls ’t meest
Door ’t lijden dat hij vreest
Doch dat nooit op komt dagen.
Zo heeft hij meer te dragen
Dan God te dragen geeft.

Het leed dat is, drukt niet zo zwaar
Als vrees voor allerlei gevaar.
Doch komt het eens in huis,
Dan helpt God altijd weer
En geeft Hij kracht naar kruis.

Volgens Marli Huijer voeg je kwaliteit aan je leven toe als je je lijden en sterven goed en tijdig bespreekbaar maakt met je naasten. En dan kun je ook met een geruster hart het lijden en sterven leiden als het zich aandient. In een hospice zeggen ze dat ook mooi: “geen dagen toevoegen aan het leven, maar leven toevoegen aan de dagen”. Lijden en sterven hoort óók bij het leven!

Je leven leven als hoofdstukken in een boek … mij spreekt dat zeker aan. Wij hebben heel bewust de stap gezet om voor ons volgende levenshoofdstuk een nieuwe woon- en leefomgeving te zoeken. Dat is een manier; er zijn vast ook andere. Misschien is de tijd van pasen een mooie tijd om er eens over na te denken wat jouw manier is of zou kunnen zijn. En het daar dan ook met je naasten over te hebben!

Harry Rijken